سرمایه اجتماعی در ایران؛ وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان‏شناسی گذار۱

طرح مسأله: فرسایش سرمایه اجتماعی و پی آمدهای منفی آن در جامعه در حال گذار ایران، شناخت وضعیت موجود سرمایه اجتماعی، ترسیم دورنمای آینده آن و امکان شناسی گذار از وضعیت موجود به مطلوب را ضروری می سازد. روش: در این نوشتار برای سنجش سرمایه اجتماعی یک مقیاس چند بعدی تهیه شده است. جامعه آماری افراد 15 سال به بالای ساکن مراکز 30 استان کشور، روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، حجم نمونه 12000 نفر، نوع تحقیق پیمایشی و تکنیک عمده گردآوری داده ها پرسش نامه بوده است. یافته‏ها: کم و کیف سرمایه اجتماعی به ویژه در بعد روابط انجمنی پائین است. نوع غالب آن درون گروهی و قدیم با پیامدهای مثبت و منفی است. نتایج: با توجه به پائین بودن میزان سرمایه اجتماعی، غلبه گونه قدیم بر جدید و نقش منفی آن از لحاظ جلوگیری از تحقق انسجام جمعی در سطح ملی، تقویت سرمایه اجتماعی جدید به ویژه در بعد روابط انجمنی و پیامدهای مثبت آن از طریق اصلاح و بهبود محیط اجتماعی کنش گران فردی و جمعی، تقویت نهادهای مدنی و اصلاح بینش ها و کنش های افراد ضروری است.